Tại sao phong trào nhân quyền
đang thua và làm thế nào để có thể
bắt đầu thắng lại Jack Snyder Đỗ Kim Thêm dịch |
Đă
đến lúc những người Việt quan tâm cho
việc cải thiện nhân quyền phải nhận ra
là cho đến nay các phương thức đấu
tranh đă không hữu hiệu như mong đợi.
Bằng chứng là vô số các thỉnh nguyện thư
của giới trí thức không được chính
quyền quan tâm. Các việc tố cáo chính quyền và
vận động ngoại giao và truyền thông
quốc tế của các phong trào xă hội dân sự
không tạo ra áp lực đúng mức. C̣n dân chúng?
Họ chỉ c̣n cách quỳ lạy giữa đường
để xin cảnh sát cho tự do giao thông hay phải
tuột hết quần áo để biểu lộ ḷng
phẫn uất cùng tột. Nhân
quyền trước hết là một vấn đề
ư thức của người dân về quyền lợi
của chính ḿnh. Do giáo dục lạc lối mà người
dân chưa có được ư thức này và Việt
kiều cũng không giúp được ǵ nhiều hơn. Trong
bối cảnh chính trị đầy khó khăn ngày
nay, chính quyền cũng thừa khôn ngoan mà tận
dụng t́nh trạng, nên nh́n chung, sẽ rất khó
để kết hợp hiệu quả nguyên tắc và
tinh thần thực dụng cho nhân quyền. Cho
dù có những thoái trào gần đây, nhân quyền
vẫn là vũ khí mạnh nhất của nền dân
chủ. Việc sử dụng những vũ khí này
một cách hiệu quả đ̣i hỏi sự am tường
về sức mạnh của các quyền này. Sự
hấp dẫn của nhân quyền đối với
lợi ích cá nhân phải được hỗ trợ
bởi một hệ thống giáo dục được
cải thiện mà khi nó xây dựng vững chắc
sẽ mang lại kết quả đáng tin cậy. Ư
thức về quyền lực của người dân
dẫn đầu; theo sau đó là các h́nh thức để
thực hiện các quyền đ̣i hỏi. Triển
vọng chung để cải thiện cho t́nh trạng
nhân quyền tại Việt Nam là bi quan. * Phong
trào nhân quyền hiện đại từ lâu đă
tự thể hiện ḿnh là một cuộc trường
chinh thập tự đầy lư tưởng. Trong
một thế giới tràn ngập các nền chính
trị dựa vào quyền lực thô bạo và tước
đoạt nơi kẻ yếu, phong trào muốn
phục vụ như một ngọn hải đăng
của sự minh quang về đạo đức
dựa trên các nguyên tắc phổ quát. Các nhà hoạt
động cho nhân quyền giải thích những
chiến thắng mang tính biểu tượng của
phong trào của họ như là chiến thắng
của sự chính trực kiên cường đặt
nền móng cho các chính nghĩa tiến bộ trong tương
lai. Năm
2012, Aryeh Neier, người đồng sáng lập Tổ
chức Theo dơi Nhân quyền (Human Rights Watch), đă
viết rằng, phong trào chống nô lệ là chiến
dịch nhân quyền thực sự đầu tiên v́ các
người tham gia đă huy động cho các quyền
của người khác. Bản
thân những người theo chủ nghĩa băi nô ban
đầu tuyên bố rằng, việc theo đuổi
không khoan nhượng các nguyên tắc vị tha của
họ đă chiếm ưu thế, bởi v́ sự
thật đạo đức của chính nghĩa
của họ là hiển nhiên. Mahatma Gandhi và Martin Luther
King, Jr., từng phục vụ như là khuôn mẫu sau
này của một mô h́nh kiên quyết, mẫu mực tương
tự. Nhưng
hiện nay, phong trào này đang lúng túng khi phong cách
đối thoại một chiều và sự xấu
hổ đầy phẫn uất đang gây ra phản
ứng dữ dội từ những nhà độc tài,
những người theo chủ nghĩa dân túy cánh
hữu và các khu vực bầu cử mà quần chúng
ủng hộ những kẻ mạnh này trên toàn
cầu. Tổng
thống Brazil Jair Bolsonaro, Chủ tịch Trung Quốc
Tập Cận B́nh, Thủ tướng Hungary Viktor Orban,
Tổng thống Nga Vladimir Putin, cựu Tổng thống
Hoa Kỳ Donald Trump và nhiều nhà lănh đạo khác
đă nổi danh khi các kêu gọi việc thúc đẩy
nhân quyền tự do như là một dự án của
những kẻ bắt nạt suy đồi, lạc lơng,
những người thúc đẩy các chương tŕnh
nghị sự xa lạ để thay thế quyền
tự quyết dân tộc phổ biến bằng
chủ thuyết quốc tế tinh hoa, đế
quốc. Ông
Tập nhún vai khinh thường trước cáo
buộc gây diệt chủng chống lại người
thiểu số Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc, tạo
chiến thắng ở tỉnh Tân Cương (nơi
hầu hết người Duy Ngô Nhĩ sinh sống) vào
tháng 7/2022, nơi ông khoe khoang về sự "thống
nhất" của các dân tộc Trung Quốc. Cáo
buộc tội ác chiến tranh của Tổng thống
Hoa Kỳ Joe Biden không làm ǵ để can ngăn Putin
trong việc leo thang các cuộc tấn công vào dân thường
Ukraine. Biden gọi Ả Rập Xê Út là nước
"không đáng chấp nhận", nhưng sau đó,
Biden đă đến thăm Thái tử Ả Rập Xê
Út Mohammad bin Salman ở Riyadh, nơi họ chạm trán
nhau. Neier thừa nhận là: "Nêu tên và làm xấu
hổ ngày càng không hiệu quả." Phản
ứng dữ dội này phần lớn là do tự ḿnh
gây ra. Vấn đề là những người ủng
hộ cho nhân quyền đă hiểu sai về các
nguồn gốc của sự thành công lịch sử
của chính họ. Cho đến nay, dân chủ dựa
trên quyền cá nhân là h́nh thức thành công nhất
của tổ chức xă hội hiện đại, không
phải là v́ tinh thần đạo đức vị
tha mà v́ nó thường tốt hơn nhiều so
với các lựa chọn thay thế để phục
vụ cho lợi ích của dân chúng. Các
nhà hoạt động cho nhân quyền làm tốt hơn
khi họ làm tăng cường năng lực của
người dân trong việc đấu tranh cho quyền
của chính họ, thay v́ đánh bại các nhà lănh
đạo áp bức theo những cách giúp họ huy
động các phản ứng dữ dội của tinh
thần dân tộc. Một
cách nhân bản có thể Những
tiến bộ về nhân quyền kể từ cuộc
Cải cách và Khai sáng không phụ thuộc vào sự
chỉ trích của nước ngoài đối với các
chế độ áp bức mà phụ thuộc vào
quyền lực xă hội đang gia tăng của chính
các chủ thể của các chế độ đó,
những người được hưởng lợi
trực tiếp từ việc mở rộng các
quyền. Bắt
đầu từ các nước Bắc Âu theo đạo
Tin lành, thí dụ như Hà Lan và Vương quốc
Anh, các thương nhân và tầng lớp trung lưu thành
thị đă thúc đẩy cho dân chủ, thủ
tục tố tụng hợp thức, tự do tôn giáo và
chủ nghĩa tư bản hiệu quả để
bảo vệ cho các lợi ích kinh tế cũng như
các tự do cá nhân của họ. Đổi
lại, việc mở rộng việc xóa nạn mù
chữ và thương mại đă mang lại cho các
đối tượng có học vấn, cần cù làm
đ̣n bẩy lớn hơn để chống lại
những người cai trị của họ và củng
cố sự phát triển của luật hiến pháp.
Sau đó, công nghiệp hóa đă tạo động
lực cho các công nhân trong việc thành lập các công
đoàn và đưa ra yêu sách về các quyền kinh
tế, xă hội và lao động cho giai cấp công nhân. Trong
nhiều nền dân chủ hiến định, một
khi một khu vực bầu cử cốt lơi mạnh
mẽ cho một hệ thống dựa trên các quyền
được thành lập, các phong trào xă hội có
thể sử dụng hệ thống đó để
mở rộng quyền cho các nhóm bị loại
trừ. Những người ủng hộ cho nhân
quyền muốn giải thích những chiến thắng
của phong trào chống nô lệ, chiến dịch
bất bạo động của Gandhi cho nền độc
lập của Ấn Độ và cuộc đấu
tranh hiếu ḥa của King cho các dân quyền là kết
quả của tinh thần lư tưởng không khoan nhượng. Nhưng
trên hết, thành công của họ phụ thuộc vào
việc huy động và duy tŕ các phong trào xă hội
đại chúng dựa trên các nguyên tắc đạo
đức rộng lớn mà nó đă thu phục
được sự đồng cảm của đa
số đầy quyền lực trong xă hội của
chính họ. Để giành chiến thắng, các nhà
hoạt động có nguyên tắc, các phong trào
quần chúng và các đảng phái chính trị cấp
tiến tất cả phối hợp, bao gồm cả
bằng cách thực hiện các cuộc thương
thảo có mưu lược để giành được
quyền lực chính trị. Hăy
xem những người theo chủ thuyết băi nô
của Hoa Kỳ. Phe cánh này của phong trào chống nô
lệ đă sụp đổ vào cuối những năm
1830 do sự chia rẽ trong nội bộ và ḷng thù
địch của tầng lớp lao động da
trắng ở phía bắc, họ vốn cảnh giác
về mối ḱnh địch từ giới lao động
da đen trong các tiểu bang của họ. Nhưng phong
trào vẫn đủ mạnh ở tiểu bang New York, nơi
có cực đoan tôn giáo, để giữ cán cân
quyền lực quyết định trong cuộc bầu
cử tổng thống năm 1844, việc này khiến
cho Henry Clay, Thượng nghị sĩ đảng Whig
ở Kentucky, người rất lập lờ về
chế độ nô lệ, chống lại James K. Polk
thuộc đảng Dân chủ ủng hộ chế
độ nô lệ. Những
người theo chủ thuyết băi nô ở New York
đă từ bỏ đảng Whig và bỏ phiếu cho
một ứng viên đảng thứ ba chống nô
lệ không khoan nhượng, vô t́nh bầu cho Polk,
tạo tiền đề cho chiến tranh Mexico và sự
bành trướng của chế độ nô lệ
về phía tây. Abraham
Lincoln, chính trị gia thực dụng của đảng
Whig, đă học được từ sai lầm
của những người theo chủ thuyết băi nô.
Trong chiến dịch tranh cử của riêng ḿnh, ông
đă tập hợp một liên minh đảng Cộng
ḥa chống nô lệ thành công bằng cách hứa
hẹn với những công nhân da trắng miền
bắc phân biệt chủng tộc rằng ông sẽ
cấm lao động da đen nô lệ ra khỏi các vùng
lănh thổ thuộc phía tây, nơi mà người da
trắng hy vọng sẽ định cư. Đó là
một sự thỏa hiệp nhơ nhuốc, nhưng
cần thiết để tạo thêm quyền lực
cho các đối thủ của chế độ nô
lệ. Lincoln đă giành chiến thắng, và đến
năm 1865, chế độ nô lệ đă bị
cấm ở khắp mọi nơi trên nước
Mỹ. Mặc
dù các nhà hoạt động cho nhân quyền ngày nay
đă học được một số kỹ
thuật thực dụng từ nhiều thập niên theo
cách làm việc trong các cơ sở quần chúng
của họ, họ vẫn thích những lời tố
cáo mang tính lư tưởng hơn là thỏa thuận mưu
lược và né tránh việc xây dựng các phong trào
quần chúng có thể gây rối loạn. Trong
một bài b́nh luận năm 2013, Neier lo rằng sức
mạnh của "việc huy động quần chúng"
có thể "bị lạm dụng", đó là điểm
sẽ không xảy ra trong một tổ chức trong
giới ưu tú được chuyên nghiệp hóa. Nhưng
như Kenneth Roth, Giám đốc điều hành măn
nhiệm của Tổ chức Theo dơi Nhân quyền,
đă thừa nhận trong một bài tiểu luận năm
2004, tổ chức của ông và các đồng minh
phải chịu một "t́nh trạng yếu kém tương
đối trong việc huy động một số lượng
lớn người trong giai đoạn tiến hóa này
của chúng ta." Công
lư và Hoà b́nh
Cho
đến nay, quy luật tự trị dân chủ đề
ra các dân quyền tự do là h́nh thức phổ
biến, thành công và thực dụng nhất của
tổ chức xă hội hiện đại. Gạt sang
một bên các quốc gia nhỏ có dầu mỏ và
Singapore, không có quốc gia nào tiến qua khỏi
bẫy thu nhập trung b́nh, hoặc 25% GDP b́nh quân đầu
người của Hoa Kỳ, mà không trưng bày áp
dụng toàn bộ các dân quyền và nhân quyền dân
chủ tự do. Dựa
trên dữ liệu của Ngân hàng Thế giới năm
2020 (sử dụng số liệu cho các nước phát
triển), Trung Quốc vẫn bị mắc kẹt
ở mức 16% nếu so với mức của Mỹ. Và
sự trỗi dậy của Trung Quốc chỉ có
thể xảy ra v́ các cường quốc tự do cho
phép nước này tham gia vào một nền kinh tế
thị trường toàn cầu mở rộng mà họ
đă tổ chức. Các
nền dân chủ tự do cũng đă đứng
về phía chiến thắng trong mọi cuộc cạnh
tranh giành quyền bá chủ toàn cầu trong hai thế
kỷ qua bởi v́ họ là những người theo
chủ nghĩa hiện thực giỏi nhất, giỏi
hơn trong việc thành lập và duy tŕ các liên minh, ít
đe dọa hơn đối với việc hạn
chế các mẫu mực và thận trọng hơn trong
việc tránh kiểu xâm lược tự hủy mà nó
tiếp tục gây tai hoạ cho các cường quốc
độc tài. Các
công tŕnh nghiên cứu về các điều kiện làm
nền tảng cho các hệ thống nhân quyền thành
công cho thấy là những quyền này có tương
quan chặt chẽ nhất với ḥa b́nh, v́ chiến
tranh chắc chắn mang đến một làn sóng vi
phạm nhân quyền. Dân
chủ và một loạt các yếu tố giúp thúc
đẩy nền dân chủ ổn định đứng
vào hàng thứ yếu. Những yếu tố này bao
gồm GDP b́nh quân tính theo đầu người khá
cao; các thể chế hành chính và pháp lư dựa trên các
quy tắc, không tham nhũng; một nền kinh tế
đa dạng (đặc biệt là một nền kinh
tế không chỉ dựa trên dầu khí); một
sự đồng thuận về việc mọi người
sẽ được hành xử quyền dân chủ
của họ đối với quyền dân tộc
tự quyết; và một t́nh lân quốc ủng hộ
của các quốc gia dân chủ tự do. Do
đó, về phương diện lịch sử, không có
ǵ là đáng ngạc nhiên khi nền dân chủ tự
do và các phong trào hoạt động v́ quyền tự
do là không thể tách rời, bên này tùy thuộc vào
sự thành công của bên kia. Nhưng ngày nay, tác động
phản tác dụng của việc vận động nhân
quyền gay gắt làm trầm trọng thêm vấn đề
thoái trào dân chủ và làm phức tạp cuộc
cạnh tranh địa chính trị của nền dân
chủ chống lại các chế độ độc
tài quyết đoán ngày càng tăng. Trong
phần giới thiệu về Báo cáo Thế giới năm
2022 của Tổ chức Theo dơi Nhân quyền, Roth
hợp lư khi nhấn mạnh rằng, giải quyết
cuộc khủng hoảng đương đại
của nền dân chủ là ch́a khóa để cải
thiện nhân quyền toàn cầu. Nhưng
phương sách của Roth phụ thuộc quá nhiều
vào cái mà Roth gọi là "việc tố cáo"
chế độ chuyên chế. Sự xấu hổ
về đạo đức không làm thu ngắn hơn
cho nền dân chủ dựa trên các quyền khi các
quốc gia thiếu điều kiện để
tạo ra nó. Phong trào Mùa xuân Ả Rập đă
thất bại trong việc mang lại nền dân
chủ hoặc nhân quyền, không phải v́ các nhà
hoạt động thiếu những lời hùng
biện cao siêu mà v́ điều kiện xă hội cho
cả hai đều yếu hoặc không có ở
mỗi nước. Ít nhất, cho đến khi một
số điều kiện thuận lợi đến,
nhiệm vụ chính của những người thúc
đẩy các quyền là t́m ra một con đường
thực dụng để thực hiện chúng. Sức
mạnh đầy thuyết phục Trong
bối cảnh chính trị đầy khó khăn ngày
nay, sẽ rất khó để kết hợp hiệu
quả nguyên tắc và tinh thần thực dụng. Nhưng
các chính trị gia và nhà hoạt động, những
người ủng hộ cho nền dân chủ và nhân
quyền có thể bắt đầu bằng cách đảm
bảo rằng các hệ thống điều hành chính
yếu của trật tự dân chủ tự do đang
hoạt động như để cung cấp lợi
ích tập thể thông qua nền kinh tế toàn cầu
mở rộng, thông qua các hệ thống liên minh quân
sự mà nó bảo vệ các đối tác đang
tự do hóa thoát khỏi từ sự xâm lược
độc đoán, và thông qua tự do ngôn luận và
thông tin. Công
việc này sẽ không dễ dàng. T́nh trạng bất
b́nh đẳng kinh tế ngày càng gia tăng và các
luồng thông tin sai lệch tràn ngập đă làm hoen
ố sức thu hút của hệ thống dựa trên các
quyền. Một lư do chính cho điều này – và là
nguồn gốc của phản ứng dữ dội
của trào lưu dân túy nhằm chống lại
trật tự tự do – là sự vươn lên
của chủ nghĩa tự do tuyệt đối, nó
đă làm lu mờ ư tưởng cho rằng nhà nước
tự do nên điều tiết các thị trường
kinh tế và các nhà báo có trách nhiệm nên quan tâm theo
dơi về lĩnh vực tư tưởng. Để
bắt đầu hồi sinh hệ thống dựa trên
các quyền, các quốc gia dân chủ và các nhóm
vận động cho nhân quyền có thể hoạt
động để áp đặt các quy tắc nghiêm
ngặt hơn nhiều đối với việc
rửa tiền quốc tế, trốn thuế, che
giấu các tài sản đánh cắp và phổ biến
trong toàn cầu về các phát biểu đầy căm
thù, phỉ báng và thông tin sai lệch. Các
quốc gia tự do cũng phải tiết chế phương
cách mà họ mở rộng phạm vi tiếp cận
bằng cách mở rộng cánh cửa có điều
kiện cho các quốc gia mới tự nguyện gia
nhập vào trong hàng ngũ của họ, thay v́ đề
ra những cải cách về tự do khó thu hút. Ví
dụ như Liên minh châu Âu đă thành công trong
việc mang lại sự quản lư ổn định,
dân chủ cho phần lớn châu Âu sau thời Chiến
tranh Lạnh bằng cách chờ đợi một cách
đúng đắn cho các quốc gia thỉnh nguyện
thành thành viên và sau đó yêu cầu họ thực
tập một cách nghiêm minh để đạt
được các tiêu chuẩn thuộc về quản
trị, luật pháp và quyền trong câu lạc bộ.
(Ngay cả khi các điều kiện của Liên minh châu
Âu đôi khi hơi lỏng lẻo, như sự
thụt lùi dân chủ ở Hungary và Ba Lan đă
chứng minh.) Nhưng
ở những nơi khác, sự chuyển đổi
đột ngột sang các hệ thống theo kiểu phương
Tây một cách hời hợt, đôi khi được
yêu cầu bởi các nhà tài trợ dân chủ bồn
chồn, đă ép buộc đối với các quốc
gia châu Phi và Trung Đông mà họ thiếu các điều
kiện về thể chế, dân số và kinh tế
để thành công. Ở những nơi như Burundi,
Iraq và Rwanda, kết quả thường tồn tại
trong thời gian ngắn và cuối cùng là dẫn đến
đổ máu. Để
tránh các khó khăn khi đ̣i hỏi rằng các
quốc gia và nhà hoạt động tự do phải
dịu giọng về các chủ thuyết hợp pháp,
tinh thần đạo đức và nguyên tắc
phổ quát của họ. Thay vào đó, họ nên kêu
gọi về lợi ích cá nhân của đa số
quốc gia hùng mạnh bằng cách nhấn mạnh các
vấn đề phổ biến như chống tham nhũng
và thịnh vượng kinh tế rộng lớn. Vấn
đề lợi ích của đa số là đặc
biệt quan trọng. Một phần ba các cuộc
biểu t́nh rầm rộ gần đây trên toàn
thế giới đă được tổ chức
bởi các nhóm địa phương nhằm để
tố cáo tham nhũng. Nhưng các tổ chức nhân
quyền xuyên quốc gia quan trọng đă tham gia
những nỗ lực này chỉ sau khi nhà nước
đàn áp các cuộc biểu t́nh, và sau đó chỉ
để phản đối việc đàn áp, chứ
không phải là tham nhũng. Việc
huy động trực tiếp hơn để chống
tham nhũng sẽ mang lại cho phong trào nhân quyền
một chuyển biến quan trọng, một vấn
đề chính để củng cố tinh thần thương
tôn pháp luật. Các nhóm nhân quyền cũng quan tâm
đến việc khiến các quốc gia kêu gọi cách
hành sử của Trung Quốc là đưa người
thiểu số Duy Ngô Nhĩ của ḿnh vào các hệ
thống trại tập trung là một "cuộc
diệt chủng". Nhưng những lời buộc
tội như vậy dẫn đến một việc gây
rối trong việc phân tích ngữ nghĩa chi ly. Ngược
lại, việc áp đặt các giới hạn nghiêm
ngặt đối với hàng xuất khẩu dựa vào
lao động cưỡng bức, chẳng hạn như
do người Duy Ngô Nhĩ bị giam cầm làm ra, cho
thấy một vấn đề mà các đối tác thương
mại nước ngoài cần có quan điểm rơ ràng
về luật pháp và lợi ích cá nhân. Các
nhóm xă hội dân sự có thể tổ chức các
cuộc tẩy chay liên tục để cho thấy
rằng những người ủng hộ nhân quyền
có nghĩa là kinh doanh. Điều này đặt ra
một thái độ hỗ trợ trong việc đối
xử công bằng với tất cả công nhân Trung
Quốc và tạo động lực khích lệ cho Trung
Quốc cải thiện hệ thống kế toán và tiêu
chuẩn lao động của ḿnh. Thật
vậy, đôi khi, những người thúc đẩy
cho nhân quyền sẽ muốn tránh hoàn toàn xấu
hổ và thay vào đó một cách làm việc của
họ giống như tư vấn quản lư, nhấn
mạnh lời khuyên tinh tế, tư duy đầu tư
và khuyến khích tích cực, thay v́ công kích những
thiếu sót về văn hóa của xă hội. Ví
dụ như nghiên cứu cho thấy rằng các hành vi
lạm dụng sâu rộng về các nữ quyền như
tảo hôn và cắt bộ phận sinh dục đang
giảm đi khi cư dân gia tăng việc tiếp
cận với các phương tiện truyền thông
quốc tế, khi phụ nữ có cơ hội làm
việc tốt hơn bên ngoài gia đ́nh và khi cộng
đồng ít nhất được hiện đại
hóa một phần, tất cả các cải cách tích
cực nhằm đẩy mạnh một cách rộng răi
cho nền kinh tế. Ngược
lại, các quốc gia xấu hổ v́ "t́nh
trạng lạc hậu" có thể có các đối
nghịch với hiệu ứng dự định
của ḿnh bằng các hoạt động bị chính
trị hoá mang tính biểu tượng cho bản
sắc văn hóa quốc gia, từ đó tạo thêm
các phản ứng dữ dội chống lại
nữ quyền. Điều
này không có nghĩa là các quốc gia tự do và các nhà
hoạt động cho nhân quyền không nên xác minh
về các nguyên tắc. Điều đó có nghĩa là
họ phải cẩn thận và có chiến lược
về cách mà họ cổ vũ cho những giá trị
này. Điều đó cũng bao gồm việc tránh
những yêu cầu không thiết thực. Biden gọi
Putin là "một tội phạm chiến tranh", người
"không thể tiếp tục nắm quyền", nhưng
ông không có cách nào hợp lư để thực hiện
lời tuyên bố khiêu khích này. Mặc
dù những kiểu lên án rỗng tuếch này có
thể mang lại hiệu quả cảm thấy tốt
trong nhất thời, nhưng cuối cùng, trông giống
như đạo đức giả, ngay cả khi là
thực tâm. Và trong một cuốn sách gần đây,
nhà hoạt động nhân quyền kỳ cựu
Priscilla Hayner ghi hận rằng thực sự có sự
đánh đổi giữa ḥa b́nh và công lư. Ví
dụ như đe dọa giới lănh đạo quân
sự và các nhà hoạch định chính sách khác
bằng thời gian ngồi tù có thể loại bỏ
việc cho họ xin tị nạn hoặc ân xá, nếu
họ giúp trong việc chấm dứt chiến tranh, và
chiến tranh, xét cho cùng là nguyên nhân nghiêm trọng
nhất của việc vi phạm pháp luật. Thực
hiện quyền công tố "v́ lợi ích của công
lư", như quy chế của Ṭa án H́nh sự
Quốc tế đặt ra, đ̣i hỏi phải
quản lư sự đánh đổi này bằng cách
thực hiện các cuộc điều tra thông minh
về mặt chiến thuật trong khi tŕ hoăn các
bản cáo trạng không kịp thời. Nhân
quyền, bất chấp những việc thoái trào
gần đây, vẫn là các vũ khí mạnh nhất
trong kho vũ khí của nền dân chủ. Việc
sử dụng những vũ khí này một cách hiệu
quả đ̣i hỏi sự am tường về
sức mạnh của các quyền này nằm ở
sự hấp dẫn của chúng đối với
lợi ích cá nhân và chúng phải được hỗ
trợ bởi một liên minh chính trị được
xây dựng vững chắc mà nó mang lại kết
quả đáng tin cậy. Quyền lực dẫn đầu;
theo sau là các quyền đ̣i hỏi. – Jack
Snyder Đỗ
Kim Thêm dịch (Tạp
chí Foreign Affairs) Jack
Snyder là Giáo sư “Robert và Renée Belfer” về Quan
hệ Quốc tế tại Viện Nghiên cứu
Chiến tranh và Ḥa b́nh Saltzman của Đại học
Columbia và Khoa Khoa học Chính trị. Ông là tác
giả của Human Rights for Pragmatists: Social Power in Modern Times (Princeton
University Press, July 2022). |