Phần
Lan đă trở thành thành viên thứ 31 của NATO
kể từ khi Bắc Macedonia gia nhập liên minh vào năm
2020. Với sự gia nhập của Phần Lan, khối
liên minh quân sự lớn nhất thế giới sẽ
có thêm một đội quân hiện đại
được tổ chức với nhiệm vụ
cốt lơi là chống lại sự xâm lược
của Nga dọc theo tuyến biên giới chung chiến
lược hơn 1300 km.
Trong nhiều thập niên, Phần Lan và nước láng
giềng Thụy Điển cùng theo đuổi chính sách
trung lập, không tham gia NATO nhằm tránh gây căng
thẳng với Nga - quốc gia coi sự mở rộng
NATO là thách thức về an ninh, nhất là khi Phần
Lan có biên giới dài hơn 1.300 km với nước láng
giềng phía Đông.
Trong quá khứ, mặc dù có mối quan hệ đối
tác chặt chẽ với NATO, Phần Lan vẫn coi ḿnh
là "không liên kết" về mặt quân sự.
Đó là cách Phần Lan tồn tại sau Chiến tranh
Lạnh. Tuy nhiên, giờ đây, Phần Lan cho rằng
cần một sự thay đổi chính sách triệt
để để có thể thiết lập lại môi
trường an ninh ở châu Âu.
Đặc biệt, sau khi Moscow phát động
“chiến dịch quân sự đặc biệt”
ở Ukraine, hai nước Bắc Âu dường như
đă suy nghĩ lại. Với tỷ lệ ủng
hộ cao ở cả trong giới chính trị lẫn dân
chúng, tới tháng 5/2022, cả Helsinki và Stockholm cùng
nộp đơn gia nhập NATO. Quá tŕnh gia nhập
của Phần Lan đă được 30 nước thành
viên tiến hành phê duyệt trong khoảng chưa đến
một năm, một tốc độ kỷ lục
của NATO.
Tổng thư kư liên minh Jens Stoltenberg cho biết tại
Brussels: "Lần đầu tiên chúng tôi sẽ giương
cao lá cờ Phần Lan tại trụ sở NATO. Đây
sẽ là một ngày tốt lành cho an ninh của
Phần Lan, cho an ninh của Bắc Âu và cho toàn bộ
NATO".
Có thể nói, lư do khiến hầu hết các quốc
gia tham gia NATO là bởi Điều 5 trong Hiến chương
của liên minh này. Giống như tất cả các thành
viên NATO, Phần Lan sẽ được hưởng
lợi từ sự đảm bảo an ninh tập
thể, theo đó một cuộc tấn công vào một
thành viên được coi là một cuộc tấn công
vào tất cả.
Bằng cách gia nhập một liên minh có quân số
tổng cộng 3,3 triệu người và có lượng
thiết bị chiến đấu lên tới hàng ngh́n,
Phần Lan sẽ tăng cường đáng kể năng
lực pḥng thủ lănh thổ của ḿnh. Nhưng khi
quyết định kết nạp Phần Lan, NATO cũng
sẽ có được lợi ích rất lớn. Liên
minh này sẽ có thêm một nước thành viên
mạnh về quân sự, không tiếc tiền chi tiêu và
dĩ nhiên có thêm một chốt khoá cực kỳ an toàn
ở vùng Bắc Âu, nơi lâu nay vẫn bị coi là
một điểm xung yếu của khối.
Quân nhân Phần Lan thượng cờ Phần Lan
tại trụ sở NATO ở Brussels, vào ngày 4 tháng 4 năm
2023. (Ảnh: KENZO TRIBOUILLARD/AFP via Getty Images)
Ngân sách quân sự hàng năm của Phần Lan rơi
vào khoảng 6 tỷ USD dành cho lực lượng vũ
trang thường trực khoảng 23.000 binh sĩ. Nhưng
với hệ thống nghĩa vụ quân sự bắt
buộc của ḿnh, Helsinki có thể mở rộng quân
đội của lên khoảng 280.000 binh sĩ trong
thời chiến, chủ yếu tuyển chọn từ
900.000 quân dự bị vốn đang thực hiện các
bài tập huấn luyện thường xuyên. Quân đội
Phần Lan có kinh nghiệm chiến đấu tương
đối phong phúc, với một số ít từng
phục vụ trong liên minh phương Tây ở
chiến trường Afghanistan.
Phần Lan đă chi hơn 2% GDP cho quốc pḥng, đáp
ứng mục tiêu mà NATO đặt ra cho các quốc gia
thành viên vào năm 2014. Đương nhiên, con số
ấy có thể sẽ sớm được điều
chỉnh tăng lên trong bối cảnh căng thẳng
ngày càng sâu sắc giữa NATO và Nga.
Nói không ngoa, Nga chính là mối đe doạ hàng đầu
trong hệ tư tưởng quân sự của Phần
Lan. Bảo vệ đường biên giới dài hơn
1300 km đầy rừng và đầm lầy là ưu
tiên hàng đầu của đất nước
Bắc Âu. Hầu như tất cả 5,6 triệu người
Phần Lan đều nhận thức rơ mối nguy
hiểm ấy, bởi họ đă từng bị Nga
hoặc Liên Xô xâm lược hơn một lần trong
thế kỷ 20.
Chỉ số sức mạnh Hỏa lực Toàn cầu
xếp quân đội Phần Lan vào vị trí thứ
51 trên thế giới. Nhưng học thuyết và
vị trí địa lư độc đáo của
Phần Lan (gần Bắc cực) khiến quân đội
nước này có nhiều năng lực hơn
những đánh giá. Phần Lan có số lượng pháo
binh nhiều nhất Tây Âu, nhiều hơn Đức và
Pháp cộng lại. Họ cũng có biệt tài sử
dụng các đơn vị nhỏ, tinh nhuệ, cơ
động để tiến hành chiến tranh du kích
chống lại kẻ xâm lược đông hơn ḿnh
gấp nhiều lần.
Matti Pesu, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Quan
hệ Quốc tế Phần Lan, nói với tờ
Newsweek rằng: "Phần Lan hoàn toàn đủ năng
lực pḥng vệ tổng thể nhưng bằng cách
cung cấp thêm lănh thổ cho NATO, Phần Lan sẽ
tạo điều kiện bảo vệ toàn bộ khu
vực tốt hơn. Quân đội Phần Lan sẽ
tạo thành xương sống của các lực lượng
trên bộ đồng minh NATO ở Bắc Âu".
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony
Blinken (thứ 2 từ trái sang), Tổng thư kư NATO Jens
Stoltenberg (giữa) và Tổng thống Phần Lan Sauli
Niinisto (phải) tới dự buổi lễ thượng
cờ Phần Lan tại trụ sở NATO ở Brussels,
vào ngày 4 tháng 4 năm 2023. (Ảnh: KENZO TRIBOUILLARD/AFP via
Getty Images)
Phần Lan hiện sở hữu khoảng 239 xe tăng
chiến đấu chủ lực, trong đó 179
chiếc được cho là sẵn sàng phục
vụ. Trong số này có khoảng 100 chiếc Leopard 2A4 và
Leopard 2A6 do Đức sản xuất, tương tự
như những chiếc xe tăng được gửi
đến Ukraine để giúp Kiev trong cuộc phản
công mùa xuân được dự đoán trước.
Trong số hàng ngh́n xe bọc thép bổ sung có hơn
100 xe chiến đấu bộ binh CV-90 do Thụy Điển
sản xuất, cũng đang được gửi
tới Ukraine và được coi là một trong
những IFV mạnh nhất trên thế giới.
Helsinki vượt trội về hỏa lực pháo binh.
Phần Lan có hơn 100 khẩu pháo tự hành, trong
số đó có 39 khẩu K9 Thunders do Hàn Quốc sản
xuất, đây là một trong những loại pháo
đáng mơ ước nhất trên thị trường.
Phần Lan cũng có 29 Hệ thống tên lửa phóng
loạt M270. Đây là loại pháo phản lực tương
tự như HIMARS, thứ đă tàn phá các lực lượng
Nga trên chiến trường Ukraine.
"Chúng tôi có khả năng pḥng thủ đáng
kể để tiến hành kiểu chiến tranh
hiện đang diễn ra ở Ukraine", chỉ huy hàng
đầu của Phần Lan, Tướng Timo Kivinen cho
biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 12.
"Tính theo đầu người, chúng tôi có lẽ có
hỏa lực mạnh nhất ở châu Âu", ông nói.
Cùng với Estonia, Latvia, Lithuania và Ba Lan, Phần Lan
hiện là một phần cực kỳ quan trọng
của chiến tuyến sườn đông NATO với
Nga.
Phi đội 55 chiếc F/A-18 Hornet do Mỹ sản
xuất của Helsinki, được trang bị các
loại vũ khí tiên tiến của bao gồm tên
lửa không đối không AIM-9 Sidewinder và tên lửa hành
tŕnh không đối đất AGM-158 JASSM, từ bây
giờ sẽ tuần tiễu liên tục trên bầu
trời biên cương phía đông bắc của liên
minh.
Song những chiếc F/A-18 uy lực ấy của
Phần Lan cũng đang nằm trong kế hoạch
loại biên dần. Chúng sẽ bắt đầu
được thay thế bằng 64 máy bay chiến
đấu thế hệ thứ năm F-35 tối tân
của Mỹ vào năm 2026, bàn giao đầy đủ
vào năm 2030. Vùng Lapland của Phần Lan hiện cũng
là khu vực huấn luyện không chiến lớn
nhất châu Âu của NATO.
Lính dự bị Phần Lan thuộc
Trung đoàn Cận vệ Jaeger đứng tại
một trường bắn khi họ tham gia cuộc
tập trận quân sự tại căn cứ quân
sự Santahamina ở Helsinki, Phần Lan vào ngày 7 tháng 3
năm 2023. (Ảnh: ALESSANDRO RAMPAZZO/AFP via Getty Images)
Giới chuyên gia đánh giá, lực lượng không quân
hiện đại của Helsinki sẽ trở nên đặc
biệt đáng gờm hơn khi kết hợp với
không quân các nước láng giềng Bắc Âu của
NATO. Vùng trời phía bắc của nước Nga
chắc chắn sẽ không c̣n yên tĩnh nữa.
Phần Lan có đường bờ biển dài hơn
4400 km trên biển Baltic. Với việc Helsinki gia
nhập và Thụy Điển đang trên đường
chờ phê duyệt thành viên, biển Baltic có thể coi
là "ao nhà của NATO". Phần Lan có lực lượng
hải quân lớn thứ 12 trên thế giới và
hạm đội của họ bao gồm 8 tàu tên
lửa và 10 tàu quét ḿn.
GIới chuyên gia đánh giá về lực lượng
hải quân của Phần Lan rằng: “Nó tập trung
nhiều vào việc kiểm soát các tuyến biên
giới và quần đảo, song vẫn được
trang bị đủ tốt cho những trận
chiến khốc liệt hơn trên biển.
Với việc Phần Lan gia nhập, đường biên
giới giữa NATO và Nga sẽ tăng gấp đôi
kể từ ngày 4/4. Đây có thể coi là một
đ̣n chiến lược về ngoại giao đối
với Nga bởi Moscow luôn tuyên bố rằng một
trong những mục tiêu của cuộc chiến tại
Ukraine là ngăn NATO mở rộng đến sát biên
giới Nga.
Và đương nhiên phía Nga không thể ngồi yên.
Ngay từ khi Phần Lan nộp đơn gia nhập
NATO, Bộ Ngoại giao Nga đă đưa ra tuyên
bố đầy hăm doạ: "Phần Lan gia
nhập NATO sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho
quan hệ song phương Nga - Phần Lan. Nga sẽ
buộc phải thực hiện các bước trả
đũa, cả về quân sự - kỹ thuật và các
lĩnh vực khác, để ngăn chặn các mối
đe dọa đối với an ninh quốc gia nảy
sinh trong vấn đề này".
Tháng 4 năm ngoái, Nga thậm chí đă cảnh báo
sẽ triển khai vũ khí hạt nhân và tên lửa siêu
vượt âm ở trung tâm châu Âu nếu Phần Lan và
Thụy Điển gia nhập NATO. Khi ấy Phó Chủ
tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev đă nói
rằng, Nga phải tăng cường lực lượng
hải-lục-không quân ở biển Baltic nếu hai
quốc gia trên tham gia NATO, và khi đó sẽ khó có
chuyện khu vực Baltic "phi hạt nhân"
được nữa.
Sau khi NATO chính thức kết nạp Phần Lan, người
phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói: "NATO mở
rộng là hành động tấn công vào an ninh và các
lợi ích quốc gia của Nga. Điện Kremlin cho
rằng t́nh h́nh đang trầm trọng thêm, và điều
này buộc chúng tôi phải có biện pháp đáp
trả cả về mặt chiến thuật và
chiến lược".
C̣n Bộ trưởng Quốc pḥng Nga Sergei Shoigu
liền sau đó cũng cảnh báo Phần Lan vào NATO và
liên minh có động thái tăng cường sẵn sàng
chiến đấu khiến nguy cơ xảy ra xung đột
gia tăng. Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng
đến kết quả của chiến dịch ở
Ukraine.
Khi NATO có thêm Phần Lan, các đồng minh sẽ có thêm
một cơ hội nâng cấp khả năng chiến
đấu của ḿnh. Những cuộc tập trận
ở Phần Lan sẽ giúp các binh sĩ NATO quen
thuộc hơn với điều kiện khắc
nghiệt ở vùng cực bắc. Và khi ấy, "đặc
sản" của Phần Lan là những binh sĩ di
chuyển thoăn thoắt trong rừng trên ván trượt
tuyết có thể sẽ được phổ biến
ra toàn NATO.
Tất nhiên, Phần Lan cần sự hỗ trợ
của NATO trong khả năng pḥng không và bảo
vệ các tuyến đường biển vận
tải quan trọng trên biển Baltic. Việc gia
nhập của Phần Lan cũng sẽ giúp NATO thắt
chặt sự kiểm soát chiến lược đối
với Biển Baltic – nơi được cho là
trọng điểm hàng hải của Nga tới thành
phố St. Petersburg và vùng Kaliningrad. Nên nhớ St.
Petersburg là quê nhà của Tổng thống Nga Putin, c̣n
Kaliningrad lại là vùng lănh thổ hải ngoại
chiến lược của Moscow nằm giữa các nước
NATO.
Việc gia nhập NATO sẽ giúp tiết kiệm chi phí
trong bối cảnh vũ khí quân sự ngày càng đắt
đỏ. Phần Lan đang phải đối mặt
với những hạn chế chi tiêu quốc pḥng đáng
kể. Bằng cách gia nhập một tổ chức
chiếm hơn 60% tổng chi tiêu quốc pḥng của
thế giới, Phần Lan sẽ nhận được
những lợi ích nhất định về chi phí.
Điều này sẽ mang lại cho Helsinki không gian tài
chính cần thiết để tập trung vào các ưu
tiên cụ thể, đồng thời tận dụng các
tài sản khác sẵn có trong liên minh.
Dù ủng hộ tư cách thành viên NATO, người
Phần Lan cũng bị chia rẽ về việc các căn
cứ của liên minh có thể được triển
khai lâu dài ở nước ḿnh. Chính phủ Phần
Lan cũng chưa yêu cầu NATO đóng quân trên lănh
thổ của ḿnh. Lư do là bởi Nga, mối đe
doạ chính của Phần Lan, chưa có động thái
khác lạ nào ở vùng biên giới, bất chấp
những lời tuyên bố mạnh bạo từ
giới chức Điện Kremlin.
Việc phải căng ḿnh hết sức tại Ukraine
đă khiến Nga hầu như không thể tăng thêm
binh lực tới áp sát biên giới Phần Lan. Hơn
nữa, tiềm lực quân sự của Phần Lan
rất mạnh, hoàn toàn chưa cần thiết phải
"dùng dao mổ trâu để giết thịt gà".
Việc Phần Lan và sau này là Thụy Điển gia
nhập sẽ giúp NATO bảo vệ sườn đông
dễ dàng hơn khi 7 trong số 8 quốc gia Bắc
Cực sẽ thuộc liên minh, trong khi biển Baltic
sẽ ngày càng trở thành khu vực nằm trong lănh
thổ NATO. Và khi ấy sức ép với Moscow sẽ ngày
càng lớn hơn bao giờ hết.
Viên Minh
|