S-400:
Thổ Nhĩ Kỳ "cơng rắn Nga vào cắn gà
nhà NATO"
Trọng Nghĩa |
Bất
chấp những lời khuyên can hay đe dọa của
Mỹ và các đồng minh NATO, chính quyền Thổ Nhĩ
Kỳ đang đẩy mạnh tiến tŕnh triển
khai hệ thống tên lửa pḥng không S-400 đặt
mua của Nga. Phát biểu vào hôm qua 15/07/2019, tổng
thống Erdogan đă xác nhận việc Mátxcơva
bắt đầu giao vũ khí cho Ankara, đồng
thời khẳng định rằng việc triển
khai sẽ được hoàn tất vào tháng 04/2020. Lời xác
nhận này mang ư nghĩa đặc biệt khiêu khích
đối với các đồng minh của Thổ Nhĩ
Kỳ trong NATO, đứng đầu là Mỹ, vốn
rất lo ngại trước hậu quả khôn lường
của việc vũ khí Nga nằm ngay giữa ḷng
hệ thống pḥng thủ của Liên Minh Bắc Đại
Tây Dương. Giới phân tích phương Tây thường
mô tả việc Ankara mua S-400 của Mátxcơva bằng
h́nh tượng « đưa sói vào bầy cừu », nói
nôm na theo tiếng Việt là « cơng rắn cắn gà nhà
» - ở đây rắn là Nga, c̣n gà nhà là NATO. Trên b́nh
diện ngoại giao và địa lư chính trị, riêng
việc Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên quan
trọng của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương
NATO, lại đi mua vũ khí của Nga, trên nguyên
tắc là đối thủ của NATO, đă là
một nghịch lư. Trong bối cảnh căng thẳng
ngoại giao hiện nay giữa Nga và Mỹ, nước
đứng đầu NATO, việc Washington nổi
giận đ̣i trừng phạt Ankara về tội mua vũ
khí Nga cũng dễ hiểu. Tuy nhiên,
mối lo ngại của Hoa Kỳ nói riêng, và NATO nói
chung c̣n có thể được giải thích trên b́nh
diện quân sự, với việc một nước
sử dụng hệ thống vũ khí hoàn toàn khác
biệt với phần c̣n lại của toàn khối,
đặt ra vấn đề tương thích và
phối hợp hành động. Theo một
số chuyên gia được đài truyền h́nh
Pháp France 24 phỏng vấn, mối lo ngại lớn
nhất của chính quyền Mỹ chính là với
việc trang bị cho ḿnh hệ thống tên lửa
S-400, Thổ Nhĩ Kỳ đă mặc nhiên đưa
con sói Nga vào bầy cừu của NATO. Gustav Gressel,
chuyên gia về quốc pḥng và về Nga tại trung tâm
nghiên cứu Hội Đồng Châu Âu về Quan Hệ
Quốc Tế ECFR giải thích : « Trong thập niên
1960-1970, một quốc gia có thể đa dạng hóa
nguồn vũ khí, chẳng hạn như dùng xe tăng
Đức, máy bay Nga và tên lửa Mỹ, bởi v́
tất cả các loại vũ khí đó vận hành
trong một chu tŕnh khép kín, nghĩa là các thiết
bị này không liên lạc với nhau ». Theo ông
Gressel, ngày nay th́ khác, các hệ thống vũ khí đều
mở và tích hợp với nhau, chẳng hạn như
một hệ thống pḥng không sẽ lấy thông tin
từ máy bay trinh sát, các đài radar, trung tâm chỉ
huy, và tất cả các bộ phận này phải có
khả năng làm việc cùng nhau. Đối
với với ông Gressel, việc tích hợp hệ
thống S-400 của Nga vào hệ thống bố pḥng quân
sự Thổ Nhĩ Kỳ - do NATO thiết lập –
chẳng khác ǵ « mua máy tính hệ Mac trong khi mọi
thứ c̣n lại đều chạy trên hệ Windows ». Theo chuyên
gia người Đức này, Mỹ cũng không
hứng khởi khi phải trao quyền truy cập
dữ liệu do các thiết bị NATO thu được,
cho một thiết bị của Nga mà « chỉ có Mátxcơva
có ch́a khóa ». Đối với ông, hệ thống
S-400 có thể chứa một phần mềm gián điệp
nhỏ có thể truyền về Nga tất cả thông
tin thu thập được. Bên cạnh
đó, tiến tŕnh lắp đặt hệ thống
S-400 tại Thổ Nhĩ Kỳ đ̣i hỏi sự có
mặt của các kỹ sư Nga, lo việc đảm
bảo sao cho thiết bị của họ tương thích
với phần c̣n lại của hệ thống pḥng
thủ của Thổ Nhĩ Kỳ. Đối với ông
Gressel, điều đó có nghĩa là « phía Nga
sẽ yêu cầu quyền truy cập tất cả các
dữ liệu có sẵn ». Trong trường hợp
này, Mỹ đă quyết định đ́nh chỉ
việc giao chiến đấu cơ tàng h́nh F-35 bán cho
Thổ Nhĩ Kỳ, sợ rằng Nga có thể có
được thông tin bí mật về loại máy bay
mới nhất này của Mỹ. Sau cùng, Hoa
Kỳ cũng lo ngại trước việc Thổ Nhĩ
Kỳ nêu gương xấu, thúc giục các nước
NATO khác mua S-400 của Nga. Theo ông Derek
Averre, chuyên gia về quân sự Nga tại Đại
Học Anh Quốc Birmingham, việc lan tràn hệ
thống S-400 của Nga sẽ là một tin xấu cho
Mỹ. Lư do là hệ thống này có khả năng
bắn hạ máy bay, tên lửa và thậm chí cả máy
bay không người lái trong phạm vi rất rộng, lên
đến 400 km. Trong kịch bản S-400 có mặt
mọi nơi, Hoa Kỳ hoặc các đồng minh
của Mỹ có thể thấy khả năng phản
ứng nhanh chóng và hiệu quả bằng không quân
của họ bị hạn chế. Đó là chưa
kể việc Nga có thể chào mời các khách hàng
S-400 của họ mua thêm các loại thiết bị khác
của Nga, như máy bay Sukhoi chẳng hạn, vốn
được thiết kế để phối hợp
với hệ thống pḥng không. Dẫu sao
th́ theo các nhà quan sát, trong thương vụ Thổ Nhĩ
Kỳ mua S.400, Nga đă thành công mỹ măn. Nếu
Ankara kiên định trong kế hoạch, Mátxcơva
sẽ có thể chen chân về mặt quân sự vào
khối NATO. Cho dù v́ một lư do nào đó mà Thổ Nhĩ
Kỳ lùi bước, vụ S.400 dầu sao đă thành
công trong việc gây căng thẳng trong nội bộ
NATO. Trong mọi trường hợp, hệ thống pḥng
không S-400 đă chứng minh hiệu quả của nó,
cả trên b́nh diện quân sự cũng như trong tư
cách tác nhân gây rối. |