VẪN CHUYỆN TRUYỀN THÔNG MỸ Vũ Linh |
Từ cả chục năm nay, kẻ này
đă viết quá nhiều bài về cái gọi là
‘Truyền Thông Ḍng Chính’ Mỹ, viết tắt là
TTDC, dịch nôm na từ “Main Stream Media’. Có thể nói
lư do chính khiến kẻ này phải ḷ ṃ gơ bàn phím trên
Việt Báo trước đây và Diễn Đàn Trái
Chiều lúc sau này là muốn có một tiếng nói
‘trái chiều’ với cái truyền thông đó, để
độc giả trong cộng đồng tỵ nạn
chúng ta có dịp nh́n thấy mặt trái của chính trường
lề phải, xuôi chiều và phải đạo chính
trị của Mỹ. Nhu cầu trái chiều
đó hết sức cần thiết khi mà truyền thông
tỵ nạn từ cả mấy chục năm nay
hầu như đă một chiều lề phải theo gương
các đàn anh Mỹ, cung cúc phiên dịch tin tức và bài
vở của cái TTDC đó, mà lại phiên dịch không
mấy suất sắc, nhiều khi sai nghĩa hoàn toàn. Tuần này, DĐTC xin
cống hiến quư độc giả một thí dụ
tiêu biểu của cái TTDC đó. Xin phép nhắc lại,
TTDC nói chung bao gồm các cơ quan truyền thông như
báo, radio, TV bao phủ cả nước Mỹ như các
báo New York Times, Washington Post, USA Today, Wall Street Journal, các
đài TV như CNN, ABC, NBC, CBS, MSNBC, Fox. Khác với các báo
địa phương như Los Angeles Times, San Francisco
Chronicle, Miami Herald,… và các đài TV với những tên
viết tắt chẳng ai hiểu là ǵ như KNTV, KTXL,
KRON,… Trong TTDC đó, có một
tờ báo được giới báo chí Mỹ gọi là
“The Gray Lady’ một cách hết sức kính trọng,
coi như ‘sư mẫu’ của làng báo Mỹ. V́
đă xuất hiện lâu đời nhất, cùng
với thành tích từ cả trăm năm là có tin
tức tương đối chính xác nhất, đặc
biệt nhất, với các bài b́nh luận giá trị
nhất, của những nhà báo lăo thành, uy tín nhất.
Đó là báo The New York Times (NYT) phát hành từ năm
1851. Đó là chưa nói đến
ảnh hưởng khổng lồ của NYT trên
truyền thông Tây Âu và cả thế giới, khi NYT
đă là nguồn tin chính và nguồn cảm hứng chính
cho cả khối truyền thông thiên tả Tây Âu. NYT là
tờ báo Mỹ duy nhất có ‘con ruột’ là báo
International Herald Tribune, được phổ biến
rất rộng răi trên các thủ đô của Tây Âu và
Á Châu. Cho đến nay, NYT
vẫn duy tŕ được vị thế ‘chị
cả’ của làng báo Mỹ. Nhưng trên thực
tế, uy tín càng ngày càng bị thu hẹp lại khi NYT
để mất từng mảng uy tín trong vài chục
năm qua, v́ NYT càng ngày càng đi xa khỏi chủ trương
thông tin khách quan thuần tuư để tự biến ḿnh
thành tiếng nói của một quan điểm chính
trị phe phái ngày càng lộ liễu. Ở đây, có lẽ
lại phải nhắc lại một cách ngắn
gọn là trong ngành truyền thông, có hai ‘nhánh’ khác
nhau một trời một vực mà nhiều người,
lạ lùng thay bao gồm cả nhiều vị gọi là
đại trí thức hiểu biết hơn người
mà vẫn mù tịt, không hiểu được sự
khác biệt. Thông tin thuần túy, có mục đích báo
cáo tin tức thời sự, phải khách quan tuyệt
đối, không thêm mắm hay bớt muối trong
việc loan tin thời sự. Khác xa với b́nh luận
(như Diễn Đàn Trái Chiều), diễn tả cái
nh́n chủ quan về một biến cố thời
sự nào đó. NYT trên nguyên tắc là cơ quan thông
tin và b́nh luận luôn, nghĩa là có phần tin tức
trung thực, khách quan, và cả phần b́nh luận
chủ quan luôn. Trên thực tế hiện hữu, làn
ranh thông tin và b́nh luận dường như đă
bị lu mờ rất nhiều trên NYT nói riêng và trên
cả khối TTDC nói chung. Đại Học Harvard đă
xác nhận chuyện này khi họ nghiên cứu thấy
TTDC Mỹ có khuynh hướng chống TT Trump trong hơn
90% b́nh luận của họ, và cả trong các bản
tin luôn. Tin bất lợi cho Trump th́ thổi phồng, thêm
mắm thêm muối, tin có lợi th́ ém nhẹm không
đăng. Công bằng mà nói, trong
chính trị, khó có thể có chuyện khách quan, công tâm
100%. Biết vậy, nhưng khi có thái độ
chống Trump trong hơn 90% bản tin th́ quả là đă
đi quá xa, mà lại c̣n ngoan cố vỗ ngực cho ḿnh
trung thực th́ chẳng khác ǵ tát vào mặt dân ngu khu
đen. Ấy vậy mà truyền thông tỵ nạn và
không ít cụ tỵ nạn vẫn coi báo Mỹ như...
Kinh Thánh! Tiến tŕnh rẽ trái
của NYT thật ra không phải là chuyện xẩy ra
một sớm một chiều. NYT đă đi từng bước,
từ khách quan thông tin của thế kỷ trước
và cách đây vài chục năm; chuyển qua tiếng nói
của khối thiên tả gọi là ‘liberal’ hay
‘progressist’; bây giờ trở thành một thứ
lực lượng xung kích của khối thiên tả
cực đoan, chống TT Trump tới cùng. Xin nói ngay, đây không
phải là ư kiến của kẻ tỵ nạn ngu ngơ
này đâu, mà là quan điểm của Andrew Sullivan, là
một nhà báo kỳ cựu thiên tả, trước
đây tôn sùng Đấng Tiên Tri Obama hơn ai hết,
và bây giờ sỉ vả TT Trump nặng nề hơn
ai hết (Quư độc giả có thể đọc bài
của ông Sullivan trên trang Báo Mỹ trên DĐTC tuần
này). Ông Sullivan cho là NYT đă
chuyển từ ‘cấp tiến’ qua ‘sách động’
(from liberal to activist), đă đi quá xa khi mới đây
đă viết bài công khai khẳng định những
nguyên tắc và lư tưởng ‘độc lập,
tự do, dân chủ,…’, là những nguyên tắc
chỉ đạo của thể chế chính trị
Mỹ, và là nền tảng cho Hiến Pháp Mỹ, đều
là “giả tạo” (nguyên văn của NYT: “false”). Theo NYT, các nguyên lư
nền tảng này chỉ là màn khói che giấu thực
tế của một chế độ thượng tôn
da trắng, trong khi cuộc chiến dành độc
lập cũng chỉ là để đáp ứng nhu
cầu duy tŕ chế độ nô lệ da đen (nguyên
văn: “1776 … is a smoke-screen to distract you from the
overwhelming reality of white supremacy as America’s ‘true’
identity… that independence was required in order to ensure that slavery
would continue”). [DĐTC ghi chú: 1776 là năm Mỹ dành
được độc lập]. Từ xưa đến nay, chưa ai thấy một tiếng nói công kích nền tảng của nền cộng ḥa Mỹ nặng nề như vậy, kể cả các tuyên truyền chống ‘đế quốc’ Mỹ của khối CS từ Xít-ta-lin cho tới Mao và Hồ trong suốt nửa thế kỷ sau Đệ Nhị Thế Chiến. Mới đây, nhân
dịp ngày giỗ Mao chết, 9/9/1976, NYT cho treo h́nh
khổng lồ cao hai tầng lầu của Mao tại
trụ sở chính, c̣n nức nở ca tụng Mao như
là “một trong những nhà cách mạng lớn
nhất lịch sử nhân loại”. Bị công kích
mạnh v́ đă khỏa lấp việc Mao đă
giết đâu 40-50 triệu người và hành hạ
cuộc sống của cả mấy trăm triệu người
khác, hôm sau, NYT xin lỗi và rút lại lời nhận
định này. Những câu chuyện trên
đánh dấu một bước ngoặc lớn
mới nhất trong tiến tŕnh thiên tả hóa của
NYT. Trên thực tế, NYT đă ngả mạnh qua phiá
tả từ thập niên 1960 dưới thời các TT
Kennedy, Johnson và Nixon. Dưới thời các TT
Kennedy và Johnson, NYT đă đi tiên phong trong chiến
dịch công kích việc Mỹ tham chiến tại Nam
VN, qua các nhà báo trẻ cấp tiến nặng của báo
này. Tất cả những bài báo, từ tin chiến trường
đến tin chính trường miền Nam VN, toàn là
những tin có tính đại họa cho VNCH, từ
những tin đảo chánh, tham nhũng, đàn áp đối
lập, kỳ thị Phật giáo, đến tin thua
trận chết lính, cho đến các bài b́nh luận,
đều công khai mang tính thân CSBV và chống VNCH
lộ liễu nhất, đă khiến TT Kennedy rối bù
đầu óc khi so sánh với các báo cáo chính thức,
lạc quan hơn của bộ Quốc Pḥng, của
bộ tư lệnh quân lực Mỹ tại Sàig̣n, và
của các phái đoàn điều tra đặc
biệt ông gửi qua VN. Dưới thời TT
Nixon, NYT là báo đă công khai hóa Hồ Sơ Ngũ Giác
Đài, gọi là The Pentagon Papers. Tiết lộ
những tin bí mật nhất liên quan đến
việc Mỹ bắt đầu can dự vào cuộc
chiến chống xâm lăng CS. Hiển nhiên đă gây
tai hại không thể lượng giá được
cho Mỹ và VNCH trong khi lại là một kho tàng tài
liệu vô giá cho CSBV. Trong khi không ngừng bôi bác
chuyện ‘Việt Nam Hóa’ chiến tranh và công kích TT
Nixon. Chiến thắng cuối
cùng của CSBV một phần không nhỏ là nhờ công
tuyên truyền của TTDC nói chung và NYT nói riêng.
Chuyện ai cũng biết. Qua đến thời TT
Trump th́ toàn bộ các tiết mục chính trị
của NYT chỉ nhắm vào một mục đích duy
nhất: đánh Trump tới cùng. Cái áo ‘thông tin khách
quan’ đă bị liệng vào thùng rác từ khuya
rồi. Mà chống một cách thật mù quáng, bất
cần dữ kiện, cũng chẳng thiết tha ǵ
với vấn đề bảo vệ uy tín. Ngay sáng ngày bầu
cử tổng thống năm 2016, trong khi dân Mỹ
xếp hàng vào pḥng phiếu, NYT vẫn c̣n cố đánh
gỡ, loan tin cho biết theo thăm ḍ mới nhất, bà
Hillary có 98% hy vọng thắng trong khi ông Trump chỉ có
2% (xin ghi nhận: bà Hillary có 98% hy vọng thắng,
chứ không phải 98% hậu thuẫn như nhiều
người đă hiểu lầm). Mục đích
hiển nhiên của NYT là làm nản chí cử tri
muốn bầu cho ông Trump, khiến họ nằm nhà, không
buồn đi bầu bán ǵ nữa. Như DĐTC đă có
dịp viết qua, một tin mới bị x́ ra đă
tiết lộ rơ ràng thái độ thật của NYT
đối với chính quyền Trump và cá nhân ông Trump:
chống đến cùng dựa trên cái gọi là “Ba
Rờ”: Russian, Racism, Recession. Tin không vui cho NYT,
chiến thuật này thất bại hoàn toàn. Chuyện
thông đồng với Nga đă yên giấc ngàn thu dưới
ba thước đất từ lâu rồi. Chuyện
kỳ thị da màu cũng mất sức thu hút khi hàng
loạt thống kê cho thấy khối dân hưởng
được lợi nhiều nhất trong kinh tế
Trump không phải là nhà giàu da trắng thượng tôn,
mà là các khối dân thiểu số da màu. Đ̣n
khủng hoảng kinh tế có hiệu lực được
vài ngày khiến các doanh gia Mỹ hoảng sợ,
thị trường chứng khoán rớt mạnh trong
một hai ngày, nhưng hai tuần sau đă lại leo lên
những mức kỷ lục. Làm ǵ bây giờ? Thôi th́
kiếm chuyện khác để đánh. NYT đi moi móc, khám phá
ra chuyện mới, đánh Trump một cách gián tiếp
qua ông thẩm phán Brett Kavanaugh mới được TT
Trump mang vào Tối Cao Pháp Viện. Quư độc giả
hẳn c̣n nhớ cách đây khoảng một năm,
thẩm phán Kennedy từ chức, TT Trump bổ nhiệm
thẩm phán Kavanaugh thay thế. Mở ra một thứ
đại chiến chưa từng thấy trong lịch
sử chính trị Mỹ, khi phe DC và đồng minh TTDC
xúm lại khai thác một tố cáo của một bà
xồn xồn, tố ông Kavanaugh cách đây nửa
thế kỷ khi c̣n là sinh viên, đă có hành động
sàm sở, sách nhiễu t́nh dục và xém hăm bà. Ông
Kavanaugh bị đánh tàn bạo, bị lôi ra trước
Thượng Viện hạch tội hai lần, bị
FBI mở điều tra khẩn cấp. Cuối cùng,
chẳng ai thấy bằng chứng cụ thể đáng
tin nào, nên đa số thượng nghị sĩ CH phê
chuẩn, mặc dù tất cả các thượng
nghị sĩ DC nhắm mắt biểu quyết
chống. Trong câu chuyện đ́nh
đám đó, có một tin ‘phụ đính’ là khi
đó cũng đă có tin một bà khác tên là Deborah
Ramirez cũng đă bị ông sinh viên Kavanaugh sách
nhiễu tương tự. Nhưng tin đó bung ra
rồi mau mắn chết yểu. FBI điều tra sơ
qua rồi cũng dẹp. Chẳng mấy ai để
ư. Ngoại trừ NYT nhất quyết đi moi rác. Trong suốt một năm
trời qua, NYT cho hai chị nhà báo đi điều tra
thêm chi tiết về vụ này. Họ viết cuốn
sách sắp sửa được phát hành trong nay mai. Báo
NYT viết bài dài quảng bá cuốn sách đó. Theo sự điều tra
của hai nhà báo này, FBI dưới thời TT Trump đă
cố ư d́m câu chuyện của bà Ramirez, trong khi hai nhà
báo cho biết đă t́m ra được hai tá nhân
chứng xác nhận câu chuyện ông Kavanaugh sách
nhiễu bà Ramirez có thật, nhưng không một nhân
chứng nào chịu đưa tên và chường
mặt ra hết! Câu chuyện đại khái là có
một bữa tiệc loạn, mà tất cả sinh viên
tham dự đều say lướt khướt, ông
Kavanaugh đă tuột quần, dí ‘của quư’ vào
mặt bà Ramirez, khiến bà này lấy tay gạt ra, dĩ
nhiên đă ‘đụng’ vào của quư của ông
Kavanaugh. Hai nhà báo c̣n cho biết
thêm chi tiết là có ông tên là Max Stier, ‘bạn thân’
của ông Kavanaugh khi đó đă chứng kiến, và
ông Stier này đă báo cáo cho FBI chuyện này khi Thượng
Viện bắt ông Kavanaugh điều trần, nhưng
FBI đă bỏ qua, không điều tra thêm v́ coi như
chuyện lăng nhăng không đủ bằng
chứng để tốn công tốn tiền điều
tra thêm. Bài báo đầu tiên
của NYT có một nhận định cho là việc
‘khoe hàng’ của ông Kavanaugh chỉ là ‘chuyện phá
phách vui, vô hại’ (nguyên văn: “harmless fun”). Ngay
sau đó, NYT bị độc giả cấp tiến
khiếu nại, chỉ trích là chuyện sách nhiễu
phụ nữ không thể gọi là “harmless fun”
được, hạ phẩm giá phụ nữ. NYT
hết hồn hết vía, vội vă rút lại lời bàn
này và xin lỗi trối chết. Qua ngày hôm sau, bị
chất vấn của phe bênh ông Kavanaugh, NYT bẻn
lẻn thú nhận ‘quên’ không nhắc đến hai
chi tiết cực then chốt trong câu chuyện: thứ
nhất, chính bà Ramirez chưa bao giờ tố cáo ông
Kavanaugh, câu chuyện do một hai bà bạn của bà
Ramirez tiết lộ, và chính bà Ramirez đă xác nhận
bà không nhớ câu chuyện này có xẩy ra hay không, bà
từ chối bàn thêm và không nhận cho NYT phỏng
vấn v́ bà chẳng nhớ ǵ hết; và thứ nh́,
ngay cả ông Stier cũng không có ư kiến nhận hay
không nhận vai tṛ của ḿnh và cũng từ chối
không cho NYT phỏng vấn luôn. Bất kể việc hai
nhân vật chính là bà Ramirez và ông Stier đều chưa
một lần nào nói chuyện trực tiếp với
NYT hay hai bà nhà báo đi điều tra và đều
từ chối xác nhận câu chuyện, bất kể
việc cả hai tá gọi là nhân chứng đều
không chịu chường mặt và cho phỏng vấn,
NYT vẫn khua chiêng trống như khám phá kinh thiên
động địa sốt dẻo nhất của ḿnh,
và TTDC nhao nhao hâm nóng câu chuyện ông Kavanaugh sách
nhiễu t́nh dục lại. Ông Stier được
TTDC tung hô như là một luật sư nổi
tiếng là thanh liêm, rất uy tín, có công tâm, không phe
đảng, nên việc ông tố giác với FBI
phải đáng tin. Nhưng TTDC lại ém nhẹm
việc ông Stier không có ǵ có thể gọi là khách quan
được khi ông là một luật sư trong nhóm
luật sư bênh vực cho TT Clinton trong vụ ông
bị đàn hặc v́ vụ lem nhem với cô Monica
Lewinsky, trong khi đó, ông Kavanaugh làm việc trong nhóm
luật sư của công tố Kenneth Starr, khởi
tố TT Clinton. Hai ông, hai chiến tuyến đối
nghịch, làm sao có chuyện ‘bạn thân’ hay ‘công tâm
đáng tin’ được? Câu chuyện tiếu lâm
đáng nói nữa, là khi bài báo của NYT vừa
xuất hiện, trước khi biết chi tiết hơn,
và trước khi NYT thú nhận bà Ramirez đă
khẳng định bà không nhớ chuyện này có
xẩy ra hay không, th́ đảng DC đă nhẩy
nhổm vào cuộc chiến. Các ứng cử viên
tổng thống từ bà Warren tới bà Harris, qua các ông
Booker, Beto, Buttigieg, và Castro, đă không chậm trễ, hô
hào phải đàn hặc và truất nhiệm ông
Kavanaugh ngay, lấy cớ là ông Kavanaugh đă khai gian
trong khi điều trần hữu thệ trước Thượng
Viện. Nạn nhân không tố cáo, FBI nói không có ǵ,
Thượng Viện không đủ túc số đàn
hặc bất cứ ai, không cần biết, cứ
đập bàn đ̣i đàn hặc thôi. Bài viết mới
nhất của NYT có thể là một cố gắng
trong tuyệt vọng của NYT và TTDC để ‘đảo
chánh’ ngay, hay ít nhất cũng để chặn đứng
việc tái đắc cử của một tổng
thống đă được dân bầu hợp Pháp và
hợp Hiến. Nhưng cũng có nghi
ngờ là thật sự NYT không nhắm đánh TT Trump
mà thực ra đang cố hạ uy tín của cả
Tối Cao Pháp Viện nói chung. Khối cấp tiến
biết họ sẽ bị bất lợi nặng khi
TCPV nghiêng về phiá hữu mà họ không có cách nào
cản được, do đó tung đ̣n đánh
phủ đầu, hạ uy tín của TCPV. Không ai không hiểu vai tṛ
của truyền thông trong một thể chế chính
trị dân chủ tuyệt đối như Mỹ này.
Họ là những ‘cảnh sát’ canh chừng không cho các
chính khách, từ hành pháp đến lập pháp đến
tư pháp có thể lạm dụng quyền thế
để làm bậy. Vai tṛ cảnh sát này dĩ nhiên
không có nghĩa là TTDC có quyền bắt nhốt hay
truất phế bất cứ chính khách nào, mà tựu
chung lại chỉ là vạch trần sự thật ra
cho công luận thấy để cái khối công
luận đó có thể lấy được những
quyết định bầu bán trong sự hiểu
biết rơ ràng. Đó là một vai tṛ,
hay chính xác hơn, một trách nhiệm thiêng liêng và
hết sức quan trọng trong thể chế dân
chủ tự do ‘ma-dzê in USA’. Trong các xứ độc
tài tàn bạo, không thiếu ǵ các nhà báo đóng vai
cảnh sát kiểu này đă mất mạng hay đi tù
mọt gông. Trong chế độ tự do của
Mỹ, không có một nhà báo nào bị giết hay đi
tù, phúc lớn cho nghề báo chí. Nhưng nếu cái quy
chế ‘bất khả xâm phạm’ này bảo đảm
cho việc người dân có được thông tin
đầy đủ, khách quan, và chính xác, th́ nó cũng
là cánh cửa mở cho các lạm dụng vô tội
vạ của những nhà báo thiếu lương
thiện và thiếu lương tâm chỉ muốn
kiếm tiền hay tạo danh cho ḿnh, hay phục vụ
cho mục tiêu chính trị của ḿnh, là cái bệnh
dịch hạch mà ta đang thấy tràn lan ở cái thành
đồng của tự do ngôn luận này. Chính bà Jill Abramson,
cựu chủ bút của NYT, đă viết hồi kư,
thẳng thắn công nhận NYT đă mất hết tính
khách quan của một tờ báo thông tin, mà đă
biến thành một khí cụ trong cuộc chiến ư
thức hệ giữa khối bảo thủ CH và
khối cấp tiến DC. Theo bà Abramson, đó là hệ
quả khó tránh của hai yếu tố đang chi
phối TTDC Mỹ: -Thứ nhất, TTDC đă
lo tuyển mộ những nhà báo trẻ, cực năng
động, xuất sắc, tốt nghiệp những
đại học danh tiếng nhất nước. Cái
khổ là đám nhà báo trẻ này hầu hết theo
quan điểm cấp tiến sau khi cả cuộc đời
học tṛ đă bị giáo chức cấp tiến
nhồi sọ, nên các bài báo cáo và nhất là b́nh
luận của họ phản ảnh rơ ràng quan điểm
chính trị của cấp tiến. Đám nhà báo
trẻ này cũng là những người có tham
vọng lớn, muốn leo nấc thang nghề nghiệp
rất mau nên rất hăng tiết vịt. Cái khối nhà báo năng
động này đă xóa hết các nguyên tắc thông
tin khách quan cổ điển từ lâu rồi.
Đưa đến t́nh trạng ngày nay, những
tờ NYT hay Washington Post không c̣n một chút khách quan nào
nữa mà cũng chẳng cảm thấy ái ngại ǵ
hết, lương tâm cũng chẳng bị con giun con
dế nào cắn rứt hết.
- Thứ nh́, v́ nhu cầu tài chánh, không tiền
hết sống, TTDC phục vụ khách hàng trí thức,
sinh viên các đại học các tỉnh lớn, hay ngay
cả đa số di dân sống ở các thành phố
lớn, bắt buộc phải có khuynh hướng sao
đó để khách hàng của họ ủng hộ.
Viết bài đi ngược lại đa số trí
thức sinh viên của Berkeley hay University of Southern
California, hay đi ngược lại quyền lợi
của đại đa số di dân gốc Nam Mỹ, th́
báo Los Angeles Times sẽ khó thọ hơn ba tháng. Đó
là chính là thực tế của t́nh trạng báo chí
Mỹ, mà cũng là của truyền thông tỵ nạn
luôn. Làm báo v́ tiền, không hơn không kém. Lương
tâm không bằng lương tháng. NYT là ‘chị cả’
đă làm gương, đàn em chỉ việc nhắm
mắt đi theo thôi. Ghi chú: tin về NYT treo h́nh Mao không chắc là
thật, nhưng NYT tuưt ca tụng Mao là có thật 100%! September 20, 2019 |