Những
điều cần biết về bầu cử
Nghị viện Châu Âu
RFI |
1. Liên
Hiệp Châu Âu gồm những định chế nào ? Liên
Hiệp Châu Âu có ba định chế chính có thẩm
quyền can thiệp vào quy tŕnh đưa ra các điều
luật. Thứ nhất
là Hội Đồng Châu Âu,
tập hợp nguyên thủ và lănh đạo chính
phủ các nước thành viên để xác định
các ưu tiên cho Liên Hiệp. Thứ hai là Ủy Ban Châu Âu,
bao gồm có 28 ủy viên,
là cơ quan hành pháp của khối, chuyên trách đề
xuất các dự luật và thực thi các điều
luật. Cuối cùng là Nghị
Viện Châu Âu, có 751 nghị sĩ
Châu Âu, đại diện cho công dân các nước
thành viên, có chức năng xem xét và biểu quyết các
dự thảo luật và ngân sách Liên Hiệp. 2.
Nghị sĩ Châu Âu được bầu chọn như
thế nào ? Nghị
Viện Châu Âu trước năm 1962 có tên gọi là Hội Đồng
Nghị Viện Châu Âu, và hiện đóng
trụ sở tại Strasbourg. Nghị Viện Châu
Âu đại diện cho 512
triệu công dân Châu Âu. Tùy theo số dân của
từng nước mà các quốc gia sẽ có số
ghế nghị sĩ Châu Âu khác nhau. Ví dụ, nước
Pháp hiện tại có 74 nghị sĩ.
Từ năm 1979, nghị sĩ châu Âu được
bầu chọn mới sau mỗi 5 năm theo h́nh
thức phổ thông đầu phiếu trực tiếp
ngay tại lănh thổ các nước thành viên trong
kỳ bầu cử Châu Âu. Trong
suốt đợt bỏ phiếu này, tại
mỗi nước, cử tri bầu theo danh sách và
số nghị sĩ của mỗi đảng sẽ tùy
thuộc vào số phiếu đạt được
của mỗi danh sách. Trong mỗi danh sách, các
nghị sĩ được chọn theo thứ tự
từ trên xuống. Người ta gọi đấy
là cuộc bầu chọn theo tỷ lệ đại
diện. Tại Pháp, một danh sách ứng viên tối
thiểu phải thu được 5%
phiếu bầu để có
được chiếc ghế nghị sĩ. 3.
Nghị Viện Châu Âu có quyền hạn như thế
nào ? Quyền
hạn của Nghị Viện không ngừng được
mở rộng từ năm 1970, lúc ấy định
chế chỉ có vai tṛ tham vấn. Các ứng viên trúng
cử tại nhiều nước khác nhau sau đó
sẽ được nhóm họp lại theo từng xu hướng
chính trị trong ḷng nghị viện. Hiện tại có
8 nhóm chính trị tại nghị viện. Một khi
trúng cử, các nghị sĩ châu Âu soạn thảo các
dự luật Liên Hiệp qua việc cùng ra quyết
định với Hội Đồng Châu Âu, biểu
quyết ngân sách cho Liên Hiệp, và kiểm soát bộ
máy hành pháp của Liên Hiệp (Ủy Ban Châu Âu) mà
nghị viện có thể lật đổ thông qua
cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Nghị
viện cũng có thể
trừng phạt những nước nào không tôn
trọng các quyền cơ bản (như trường
hợp của Hungary chẳng hạn). 4.
Nghị Viện Châu Âu hoạt động như
thế nào ? Ra những kiểu luật ǵ ? Để
soạn thảo các điều luật châu Âu, c̣n
được gọi là những quy định hay
chỉ thị, các nghị sĩ có
phiên họp toàn thể một tuần mỗi tháng
tại trụ sở nghị viện ở Strasbourg.
Dự thảo luật do Ủy Ban Châu Âu đề
xuất hoặc đôi khi theo yêu cầu của các
nghị sĩ được thảo luận tại
từng ủy ban đặc trách rồi biểu
quyết tại Nghị Viện. Những điều
luật này sau đó phải được các nước
thành viên nội luật hóa các chỉ thị (luật
của châu Âu), tức là các quy định phải
được viết lại thành luật quốc gia và
phải được ưu tiên áp dụng trước
luật quốc gia. Trong số
các điều luật của châu Âu có hiệu lực
gần đây, người ta có thể thấy quy định
chung về bảo vệ các dữ liệu RGPD củng
cố tính minh bạch trong việc xử lư các dữ
liệu cá nhân, đặc biệt là ở các doanh
nghiệp. Hay như quy định REACH nhằm cải
thiện việc bảo vệ sức khỏe và môi trường
qua việc thu thập dữ liệu thống kê và
kiểm soát các loại hóa chất đang lưu hành trên
thị trường châu Âu. Hoặc như cấm đánh
bắt cá bằng điện, một kỹ thuật
đánh bắt cực kỳ có hại cho hệ sinh thái
biển. 5. Bầu
cử Nghị Viện Châu Âu năm nay diễn ra như
thế nào ? Bầu
cử Nghị Viện Châu Âu cho nhiệm
kỳ 2019 - 2024 bắt đầu từ ngày 23-26/05/2019
trong toàn khối Liên Hiệp Châu Âu. Trong ngày Chủ
Nhật 26/05, cuộc bỏ phiếu diễn ra tại 21
quốc gia, trong đó có Đức, Pháp và Ba Lan. Anh Quốc
và Hà Lan bỏ phiếu ngay từ thứ Năm 23/05, Ai
Len là ngày 24. Latvia, Malta và Slovakia là 25. Riêng tại
Cộng Ḥa Séc, bầu cử diễn ra trong hai ngày
thứ Sáu 24 và thứ Bảy 25/05. Nguy cơ
tỷ lệ vắng mặt cao là điều các chính
phủ lo lắng. Tại Pháp, trong kỳ bầu cử
năm 2014, tỷ lệ vắng mặt là 56% bất
chấp vai tṛ quan trọng của các nghị sĩ châu
Âu. 6. Bầu
cử Nghị Viện năm nay diễn ra trong bối
cảnh Brexit. Anh Quốc sẽ phải làm ǵ ? Nếu
xảy ra Brexit sau bầu cử, Nghị Viện số
ghế nghị sĩ có thay đổi hay không ? Theo một
chương tŕnh cải cách do Hội Đồng Châu
Âu thông qua hồi tháng 6/2018, trong cuộc bầu cử
năm nay Nghị Viện Châu Âu lẽ ra chỉ bầu
chọn 705 nghị sĩ thay v́ là 751.
Khoảng 73 vị trí do Anh Quốc giải phóng phải
bị hủy và thay thế sau khi nước này ra
khỏi Liên Hiệp. Trên nguyên tắc, Pháp và Tây Ban Nha
là hai nước hưởng lợi nhiều nhất, có
thêm năm ghế nghị sĩ. Ư và Hà Lan, mỗi nước
có thêm 3 và Cộng ḥa Ai Len là 2. Chín nước khác
sẽ có thêm một ghế. Thế nhưng
thông báo dời ngày Brexit hôm 12/04/2019 đă làm thay đổi
toàn bộ kế hoạch. Anh
Quốc vẫn phải tổ chức bầu cử.
Tổng số nghị sĩ bầu
mới cho Liên Hiệp vẫn là 751. Một khi
Brexit diễn ra sau bầu cử, con số nghị sĩ
tự động giảm xuống là 705. Một
phần số ghế sẽ được tái phân
bổ như dự kiến ban đầu. Những
nghị sĩ mới tại những nước
được bổ sung thêm, đơn giản sẽ
là những người kế tiếp trong danh sách trúng
cử tùy theo thể thức bầu chọn tại
mỗi nước thành viên. Do đó, chính các nước
thành viên có liên quan sẽ phải dự tính trước
kịch bản này, theo như nhận định
của một phát ngôn viên Nghị Viện.
|